περιληπτική ιστορία Λεονταρίου

ΠΕΡΙΛΗΠΤΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ ΛΕΟΝΤΑΡΙΟΥ

ΑΠΟ ΤΟΝ ΛΑΜΠΡΟ ΣΠΗΛΙΟΠΟΥΛΟ

Συγγραφή και Επιμέλεια: Πετροπούλου Ελένη

      Η ονομασία του χωριού έχει τις ρίζες της αρκετά παλιά. Υπάρχουν αρκετές εκδοχές για την προέλευση του. Σύμφωνα με μια από αυτές, προήλθε από την οικογένεια των Λεονταριτών, οικογένεια στην οποία ανήκε και ένας από τους στρατηγούς του Βυζαντίου.  Κατά τα παλαιότερα χρόνια, όμως, το χωριό αναφερόταν σε διάφορες πηγές και ως  « Λέων».

      Το χωριό αποτέλεσε σημαντικό κέντρο αντίστασης εναντίον των εχθρικών λαών τόσο τον 13^ο αιώνα κατά των Φράγκων όσο και μετέπειτα τον 14^ο αιώνα κατά των Τούρκων , οι οποίοι κατέστρεψαν τα τείχη του κάστρου του σε μεγάλο βαθμό.

   

  Το επιβλητικό μεσαιωνικό φρούριο, από το οποίο σώζονται υπολείμματα των τειχών του, οι παλαιοί βυζαντινοί ναοί και ιδιαίτερα ο ναός των Αγίων Αποστόλων που χτίστηκε περί τον 14^ο αιώνα μαρτυρούν το μεγαλείο του χωριού αυτού κατά τα παλαιότερα χρόνια, δίνοντας μια ιδέα της λαμπρότητας εκείνης της εποχής αλλά και της ταραγμένης ιστορίας του.

  Μετά την άλωση της Κωνσταντινουπόλεως και την κάθοδο των Τούρκων στον ελλαδικό χώρο, το Λεοντάρι επέδειξε  ηρωική άμυνα κυρίως το 1460. Τα τείχη του είχαν κτιστεί εκ νέου και αποτέλεσαν το σημαντικότερο στοιχείο της σθεναρής τους αντίστασης για αρκετό χρονικό διάστημα.

   Δυστυχώς, όμως, οι Λεονταρίτες αντιλαμβανόμενοι τη μάταιη πια προσπάθεια τους μπροστά στο πλήθος των εχθρών, αποφάσισαν να καταφύγουν στο γειτονικό Γαρδίκι. Κι εκεί όμως, οι Τούρκοι τους καταδίωξαν και εντέλει τους έπιασαν και τους κατέσφαξαν.

Το 1715, αφού οι Τούρκοι έδιωξαν τους Βενετσιάνους από το Μοριά, το Λεοντάρι, έδρα σπαχή*, άρχισε να αποκτά σημαντικό αριθμό πληθυσμού με ολοένα και αυξανόμενο ρυθμό, κίνηση και σημασία. Γεγονός που το έκανε για λίγους μήνες πρωτεύουσα της Πελοποννήσου.  

    Η γεωγραφική θέση του χωριού στο κέντρο της Πελοποννήσου καθώς και η ύπαρξη του κάστρου του συνέβαλαν στην ανάπτυξη του ως εμπορικό κέντρο της εποχής συγκεντρώνοντας γύρω του μεγάλο μέρος της προσοχής. Περί τον 16^ο και 17^ο αιώνα η επισκοπή είχε την έδρα της στο Λεοντάρι και κατόπιν η Μητρόπολη με τίτλο: « Μητρόπολη Χριστιανουπόλεως».

  Το 1749 ενώθηκε και με τη Μητρόπολη της Τριπολιτσάς.

   Για ένα διάστημα κατά τα έτη 1785-1786 επέλεξε ως έδρα του το Λεοντάρι ο τούρκος διοικητής του Μοριά, ο Αχμέτ πασάς Σαλταμπάσης, μετά από αίτημα του στο σουλτάνο για άδεια να μεταφέρει την έδρα του από το Ανάπλι στην Τριπολιτσά και μέχρι να ολοκληρωθεί το στήσιμο των τειχών, για να βρίσκεται στο κέντρο της Πελοποννήσου ώστε να μπορέσει να διοικεί καλύτερα την περιοχή.

     Επί τουρκοκρατίας στο Λεοντάρι και στην γύρω περιοχή, που βρίσκεται στα βόρεια βουνά του Ταϋγέτου, έδρασαν ονομαστοί κλέφτες. Ο Ζαχαριάς, ο Μπαρμπιτσώτης, ο Σταματέλος Τουρκολέκκας, ο Αναγνωσταράς από την Πολιανή, ο Νικηταράς ο επονομαζόμενος και τουρκοφάγος, ο Κεφάλας ήταν μερικοί από αυτούς. Μαζί τους και ο γέρος του Μοριά, Θεόδωρος Κολοκοτρώνης, ο οποίος έμεινε στο χωριό που ανήκε στο Λεοντάρι, τον Άκοβο, και παντρεύτηκε την Αικατερίνη Καρούτσου. Ο ίδιος ο Κολοκοτρώνης αναφέρει σε διήγηση του ότι σε δύο περιόδους ήταν αρματολός του Λεονταρίου.

    Κατά την ντόπια άγραφη παράδοση, μετά την καταστολή του κινήματος του Ορλώφ, αλλά και αργότερα, οι Τούρκοι θανάτωσαν μεγάλο αριθμό χριστιανών δια σουβλίσματος σε μια τοποθεσία του Λεονταρίου που λόγω αυτού του γεγονότος πήρε το όνομα Παλουκόραχη.

    Οι Τούρκοι που κατοικούσαν στο Λεοντάρι, λίγες μέρες πριν από το ξεσηκωμό του γένους, το 1821, αποτραβήχτηκαν για ασφάλεια στην Τρίπολη. Στις 25 Μαρτίου του ’21, περίπου ογδόντα Τούρκοι καβαλάρηδες φθάνουν στο Λεοντάρι για να προστατεύσουν τα σπίτια τους. Τότε ήταν που ο Νικηταράς με τη βοήθεια των Αναγνωσταρά, Κεφάλα και Παπαφλέσσα, στρατολόγησε από το Λεοντάρι και τα γύρω χωριά πολλούς κατοίκους για να πάρουν μέρος στις πρώτες σημαντικές μάχες εναντίον των Τούρκων.

   Το Λεοντάρι εκείνη την εποχή ήταν πρωτεύουσα ομώνυμης επαρχίας που αποτελούνταν από πολλά χωριά της σημερινής επαρχίας της Μεγαλοπόλεως καθώς και αρκετά χωριά του νομού Μεσσηνίας. Ήταν διοικητικό κέντρο της μαχόμενης πατρίδας και σημαντικό πέρασμα  των αγωνιστών που πήγαιναν από την Αρκαδία στη Μεσσηνία και αντίστροφα.  Τα πρώτα χρόνια της ελληνικής επανάστασης οι αγωνιστές του Λεονταρίου και της επαρχίας του ακολουθούσαν κυρίως τον Αναγνωσταρά, τον Παναγιώτη Κεφάλα και τους Φλεσσέους.  Η λαμπρή ,όμως, δράση του Νικηταρά εκτιμήθηκε, τόσο από τους συντοπίτες του όσο και από τους Λεονταρίτες και τα γύρω χωριά. Αυτό φαίνεται και στην αναφορά τους προς την κυβέρνηση Κουντουριώτη τον Αύγουστο του 1824, με την οποία ζητούσαν να διοριστεί αρχηγός της επαρχίας του Λεονταρίου ο τουρκοφάγος όπως αποκαλούσαν τον Νικηταρά τιμητικά. Περίτρανα φαίνεται το πάθος για την ελευθερία και η αγωνιστικότητα των λεονταριτών στη συγκεκριμένη αναφορά.

Συγκεκριμένα έγραφαν:

         « Υπέρτατη Διοίκησις»

Έχοντας ανοικτόν τον υπέρ ανεξαρτησίας πόλεμον, χρεωστούμεν να κινώμεν κατά του εχθρού και ημείς ως Έλληνες όπου διοριζόμεθα υπο την υπέρτατην διοίκησην. Χρίζοντες δε και τοιούτου αρχηγού προς τον οποίον να έχωμεν γενικώς πίστιν οι εκστρατεύοντες, και βλέποντας τοιούτον προς ημάς τον σεβαστόν μας πατριώτη στρατηγόν Νικήταν Σταματελόπουλον, παρακαλούμεν την υπέρτατην Διοίκησην να γνωρίζει αυτόν αρχηγών ημών καθ’ όλας τας εκστρατείας και να δοθεί προς αυτό έγγραφον επικυρωτικόν της ομοφώνου ημών εκλογής, η οποία δικαία ούσα δια τας μεγάλας στρατιωτικάς αρετάς του περίφημου τούτου στρατηγού, ελπίζομεν να αποδειχθεί πραγματικός χρήσιμος προς την Πατρίδα.

Όθεν και είμεθα έτοιμοι να εκστρατεύσωμεν υπό την οδηγίαν του ιδίου αυτού αρχηγού μας, δι’ όπου η σεβαστή Διοίκησης ήθελε μας διατάξει.

                                           Με βαθύτατον σεβασμόν

Εκ της επαρχίας Λεονταρίου

 

                       τη 23  Αυγούστου 1824

      Παρόμοια επιστολή έστειλε προς τους δημογέροντες και ο Κολοκοτρώνης διορίζοντας τον Νικηταρά πληρεξούσιο αντιπρόσωπό του. Παρόλα αυτά, η υπέρτατη διοίκηση δε διόρισε καπετάνιο τον Νικηταρά στους Λεονταρίτες.  Έστω κι έτσι όμως, η αναφορά δε παύει να αποτελεί απτή απόδειξη της αδιαφιλονίκητης αξίας, του κύρους και της πατριωτικής αναγνώρισης του τουρκοφάγου από τους κατοίκους του Λεονταρίου.

       Εδώ έρχεται να προστεθεί και το αποτέλεσμα των εκλογών για την άναδειξη της Α΄ Εθνοσυνέλευσης. Το Λεοντάρι και μεγάλο τμήμα γύρω από αυτό, αποτελούσαν ενιαία ανεξάρτητη εκλογική περιφέρεια, η οποία εξέλεξε τέσσερις πληρεξούσιους μεταξύ των οποίων συγκαταλεγόταν και ο ήρωας της ελληνικής επαναστάσεως Νικηταράς.

     Το επισκέφτηκαν ο Όθωνας ( 9 Σεπτεμβρίου 1833), ο Καποδίστριας, ο Υψηλάντης και άλλοι.

    Ενδιαφέρουσα είναι η λεπτομέρεια ότι στο παλάτι των Δόγηδων στη Βενετία υπάρχει χαρτογραφημένη η Πελοπόννησος από Ενετό περιηγητή και στο κέντρο του Μοριά με λατινικούς χαρακτήρες βρίσκεται το Λεοντάρι.

    Ωστόσο εκτός από άνδρες με ψυχή και θάρρος γέννησε και ανθρώπους της αγιοσύνης. Συγκεκριμένα το 17^ο αιώνα, στο Λεοντάρι γεννήθηκε ο Άγιος Γεράσιμος ο νέος, που είναι και ο προστάτης του.

    Σήμερα είναι μια κοινότητα με 500 μόνιμους κατοίκους. Υπάρχει νηπιαγωγείο, δημοτικό, γυμνάσιο, αγρονομείο, ταχυδρομείο, περιφερειακό ιατρείο. Σταθμός αστυνομίας και υποκατάστημα Ο.Τ.Ε.  Στην επικράτεια του περιλαμβάνονται και τα χωριά: Γαβριά, Κοτσιρίδι, Καλύβια και Καμαρίτσα.

  Αξιολογώντας τα ανωτέρω, επάξια τοποθετούμε το Λεοντάρι ανάμεσα στις πρώτες θέσεις των ιστορικών χωριών της πατρίδας μας και παράλληλα βρίσκει κι αυτό τη θέση του στα λόγια του ποιητή:

   " Όποια γωνιά ελληνική με το βελόνι αν σκάψεις,
                                                     αίμα ελληνικό θα βρείς και ήρωες θα ξεθάψεις."

Κάστρο Λεονταρίου 

Είναι κάστρο που διαδέχθηκε τη μεσαιωνική Βελιγοστή. Αναφέρεται στους χωρογραφικούς πίνακες του Κ.Ηorf από το 1463 και ύστερα. Υπήρξε κέντρο εξορμήσεως και αντιστάσεως των Ελλήνων στους αγώνες εναντίον των φράγκων και των Τούρκων.

  

πηγή: Χωρογραφικός πίνακας 60^ος   Κ.HORF

ΓΕΝΙΚΑ ΑΝΑΦΕΡΟΝΤΑΙ:

Εμφανίζεται μετά του 1390, αλλά δεν αποκλείεται και να χτίστηκε από τους Φράγκους βαρόνους της Βελιγοστής. Το 1391 καταλήφθηκε απο τον τούρκο στρατηγό Έβρενος που ήρθε στο Μοριά καλεσμένος από τους Ναβαρέζους τυχοδιώκτες σαν σύμμαχος του, στη διαμάχη τους με το Δεσποτάτο του Μυστρά. Εκεί κοντά τότε νικήθηκε απο τους Τούρκους και ο Δεσπότης του Μυστρά Θεόδωρος Α΄ Παλαιολόγος.

Στα 1423 κοντά στο κάστρο αυτό (πιθανόν στο Μακρυπλάγι) νικήθηκε ο στρατός του τούρκου Τουραχάν Πασά και ο γιος του Αχμέτ, οδηγήθηκε αιχμάλωτος στο δεσπότη του Μυστρά, τον Δημήτριο Παλαιολόγο. Είναι η τελευταία στρατιωτική νίκη του Δεσποτάτου εναντίον των Τούρκων.

Στα 1460 ο Μωάμεθ Β΄ βρίσκει το κάστρο άδειο, εγκαταλελειμένο από τους κατοίκους του οι οποίοι είχαν καταφύγει στο Γαρδίκι, όπου το κάστρο ήταν ισχυρότερο, και στις σπηλιές των γύρω βουνών.

Στα 1534 το Λεοντάρι δόθηκε από τον Κάρολο στον Έλληνα Θεόδωρο Αγιαποστολίτη σαν αμοιβή για τις υπηρεσίες του στην κατάληψη της Κορώνης. Ωστόσο, το λεοντάρι δε γίνεται ποτέ δικό του και παραμένει στην κυριότητα των Τούρκων.

* αξίωμα του οθωμανικού  ιππικού. Οργανώθηκε  ως σώμα κατά τον 14ο αιώνα σε φεουδαρχική βάση. Οι αξιωματικοί κατείχαν φέουδα (τιμάρια) κατά το βυζαντινό πρότυπο, που παρέχονταν από τον σουλτάνο, και επιτηρούσαν τους χωρικούς που εργάζονταν στη γη τους.

φωτογραφία:Άγιοι Απόστολοι στο Λεοντάρι Αρκαδίας, Πετροπούλου Ελένη / Αύγουστος 2018

πρώτη δημοσίευση: 
https://www.scribd.com/doc/238178142/%CE%A0%CE%95%CE%A1%CE%99%CE%9B%CE%97%CE%A0%CE%A4%CE%99%CE%9A%CE%97-%CE%99%CE%A3%CE%A4%CE%9F%CE%A1%CE%99%CE%91-%CE%9B%CE%95%CE%9F%CE%9D%CE%A4%CE%91%CE%A1%CE%99%CE%9F%CE%A5